12. Reforma wskaźników stóp procentowych

Międzybankowe stopy procentowe (IBORy) takie jak WIBOR, EURIBOR i LIBOR są powszechnie stosowane jako stawki referencyjne do określania oprocentowania w szerokim zakresie umów i instrumentów finansowych.

Na obszarze Unii Europejskiej wyznaczono nowy standard dla opracowywania, udostępniania oraz stosowania wskaźników referencyjnych. Podstawę prawną w tym zakresie stanowi Rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2016/1011 z dnia 8 czerwca 2016 roku w sprawie indeksów stosowanych jako wskaźniki referencyjne w instrumentach finansowych i umowach finansowych lub do pomiaru wyników funduszy inwestycyjnych i zmieniające dyrektywy 2008/48/WE i 2014/17/UE oraz rozporządzenie (UE) nr 596/2014 (dalej „Rozporządzenie BMR”), które m.in.:

• określa reguły, według których powinny być opracowywane i stosowane przejrzyste, wiarygodne i rzetelne wskaźniki referencyjne,
• wskazuje rozszerzone mechanizmy kontroli nad wyznaczaniem wskaźników referencyjnych,
• oczekuje wyznaczania wskaźników referencyjnych co do zasady w oparciu o rzeczywiste transakcje przeprowadzane na danym rynku.

W październiku 2020 roku ISDA, tj. międzynarodowa organizacja wyznaczająca standardy obrotu instrumentami pochodnymi opublikowała tzw. Protokół ISDA, opisujący procedurę zastąpienia w obecnych i nowych transakcjach pochodnych wskaźników z rodziny LIBOR nowymi wskaźnikami wolnymi od ryzyka. Bank przystąpił do tego Protokołu w listopadzie 2020 roku.

10 lutego 2021 roku Unia Europejska opublikowała zmianę do Rozporządzenia BMR, nadającą Komisji Europejskiej lub państwu członkowskiemu Unii kompetencje do wyznaczenia zamiennika dla wskaźnika referencyjnego, który przestanie być opracowywany – w przypadku gdy takie zdarzenie może zagrozić stabilności rynku Unii lub państwa członkowskiego. Zamiennik będzie z mocy prawa zastępować wszystkie odniesienia do wskaźnika, który przestaje być publikowany, we wszystkich umowach oraz instrumentach finansowych, w których brak jest klauzul awaryjnych lub zapisy te nie przewidują rozwiązań na wypadek trwałego zaprzestania publikowania wskaźnika.

5 marca 2021 Financial Conduct Authority (FCA) ogłosił, że po 31 grudnia 2021 roku zaprzestanie publikować wybrane stawki LIBOR z uwagi na niemożność dostosowania ich do wymogów Rozporządzenia BMR. W celu dalszego wykorzystania w umowach i instrumentach finansowych zawartych do końca 2021 roku, stawki LIBOR USD dla terminów 1, 3 i 6 miesięcy będą publikowane do 30 czerwca 2023 roku, a stawki LIBOR GBP i JPY – dla terminów 1, 3 i 6 miesięcy, w postaci syntetycznej – do końca 2022 roku.

W przypadku stawki EURIBOR proces dostosowania stawki do wymogów rozporządzenia BMR zakończony został w czerwcu 2019 roku poprzez rozszerzenie zakresu transakcji używanych do wyznaczenia wysokości wskaźnika i wprowadzenie metody kaskadowej, która pozwala na wyznaczenie wskaźnika przejściowego w przypadku braku transakcji.

Reforma stawki WIBOR i dostosowanie do wymogów Rozporządzenia BMR zostały zakończone w 2020 roku i polegały na zmianie metodologii kalkulacji stawki w sposób analogiczny do przyjętej dla wskaźnika EURIBOR. Komisja Nadzoru Finansowego w dniu 16 grudnia 2020 roku wydała decyzję o udzieleniu GPW Benchmark S.A. zezwolenia na pełnienie roli administratora kluczowych wskaźników referencyjnych WIBID i WIBOR.

Dla wskaźników z rodziny LIBOR obowiązuje decyzja FCA, o której mowa powyżej – o zaprzestaniu publikacji tych stawek, przy jednoczesnym zastosowaniu ww. wymienionych rozwiązań pomostowych dla USD, GBP i JPY w celu obsługi istniejącego portfela. W przypadku LIBOR CHF Komisja Europejska skorzystała z uprawnień, o których mowa powyżej i 22 października 2021 roku wydała Rozporządzenie Wykonawcze, wyznaczające stopy składane SARON dla terminów 1, 3, 6 i 12 miesięcy skorygowane o określony spread, jako zamiennik dla odpowiednich terminów stopy CHF LIBOR. Rozporządzenie ma zastosowanie od 1 stycznia 2022 roku.

Ewolucja otoczenia prawnego i migracja rynku na wskaźniki referencyjne zgodnie z Rozporządzeniem BMR mogą wpłynąć na działalność Banku poprzez zawarte z klientami i kontrahentami umowy, zmianę wycen instrumentów finansowych i konieczność dostosowania procesów i systemów informatycznych.

Od III kwartału 2020 roku Bank prowadzi międzydyscyplinarny projekt nadzorowany przez Członków Zarządu, dostosowujący Bank i Grupę Kapitałową Banku do wymogów Rozporządzenia BMR oraz m.in. interpretacji i wytycznych Urzędu Komisji Nadzoru Finansowego, w szczególności w zakresie:

• wypracowania i wdrożenia planu awaryjnego w Banku, w umowach i regulaminach bankowych,
• dostosowania oferty produktów i usług,
• dostosowania systemów transakcyjnych, księgowych, analitycznych, ryzyka i raportowych,
• dostosowania procesu stosowania rachunkowości zabezpieczeń,
• aneksowania umów i przystąpienia do wyłonionych na rynku standardów,
• współpracy z sektorem bankowym celem wypracowania jednolitej interpretacji przepisów i standardów ich wdrożenia.

W wyniku prac projektowych od 1 stycznia 2022 roku Bank i Grupa Kapitałowa Banku będą kontynuowały obsługę portfeli kredytów oraz nowych umów kredytowych wykorzystujących WIBOR i EURIBOR bez zmian. W zakresie umów kredytowych wykorzystujących LIBOR zawartych przed 1 stycznia 2022 roku obsługa będzie się odbywała z zastosowaniem zamiennika wskazanego przez Komisję Europejską dla CHF i wskaźników „pomostowych” dostępnych do 30 czerwca 2023 roku dla USD i do 31 grudnia 2022 roku dla GBP. Pojedyncze umowy wykorzystujące LIBOR EUR zostały aneksowane do wskaźnika EURIBOR. Dla nowych kredytów udzielanych Klientom korporacyjnym w walutach obcych opartych o zmienne stopy procentowe wykorzystane będą nowe wskaźniki referencyjne, tzw. stopy wolne od ryzyka, np. SARON dla CHF, SOFR dla USD, SONIA dla GBP, przy czym zależnie od charakteru produktu naliczanie odsetek będzie się odbywało w trybie dziennym lub z zastosowaniem mechanizmu składania stóp procentowych „z góry”, tj. w oparciu o stawki historyczne lub „z dołu”, tj. na koniec okresu odsetkowego. W zakresie transakcji rynku finansowego Bank, jak wspomniano wcześniej, przystąpił do Protokołu ISDA i będzie prowadził obsługę i rozliczenie transakcji zgodnie z tym standardem, tj. z zastosowaniem składanych stóp wolnych od ryzyka.

Poniższa tabela przedstawia ekspozycję Banku na dzień 31 grudnia 2021 roku na istotne rodzaje stóp procentowych będących przedmiotem wpływu reformy wskaźników referencyjnych stóp procentowych, których przejście na zmienione wskaźniki nie zostało jeszcze dokonane.